allichidíe , vrb: allichidire,
allichidiri,
allichiriri,
allighidire,
lichidiri Definitzione
muntènnere límpiu, pònnere apostu su logu, sa domo; rfl. cambiare bestimentu, pònnere bestimentu límpiu, bellu, mudare; a logos dhu narant de sa fémina chi faet su fedu
Sinònimos e contràrios
addirire 1,
arremonire,
assetiai,
cuncordai,
illichidire,
iserrinire
/
tramudai
/
iglierare,
insinnigare,
iscendiai
| ctr.
acadhotzai,
imbratare
Maneras de nàrrere
csn:
allichidire sos contos = fàere is contos; allichidíresi de calicuna cosa = pònnere apostu, lassare apostu sa cosa
Frases
nosu innòi nci seus po isfrigociai, mundai e allichidiri su logu ◊ benit, prandit, allichidit su logu e si ndi andat ◊ dèu allichidu e tui tréuas!
2.
sa bròscia si dha poniant is féminas in pithu de su pannu de petus ◊ allichidint su letu cun is mantas prus bellas po erriciri is istràngius
3.
sa fémina mia si est allichidia, at tentu unu maschixedhu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
nettoyer
Ingresu
to tidy up,
to clear
Ispagnolu
arreglar,
ordenar
Italianu
assettare,
far pulizìa
Tedescu
aufräumen.
ilbagantàre , vrb: irbagantare,
isbagantare,
isvagantare Definitzione
fàere unu logu o un’istrégiu bagante, buidu, o prus pagu prenu bogandhondhe sa cosa in parte o in totu, betare (fintzes a iscarrigadura)
Sinònimos e contràrios
ibboidare,
ilgavantare,
illichidare,
irbarratzare,
spilai,
vagantare
/
ghetai
| ctr.
ammedare,
pienare,
plèniri
Frases
sos isportinos s'ilbagantant po dhos prenare torra ◊ isvagantat su late dai sa murghijola o cannada a su labiolu ◊ de su chi manigamus, una parte la suspint sas istentinas, s'àtera che la isvagantamus
2.
sos operajos che fint isvagantendhe duos sacos de sale subra a s'àinu
Tradutziones
Frantzesu
déblayer,
débarrasser
Ingresu
to clear
Ispagnolu
despejar
Italianu
sgomberare,
evacüare
Tedescu
räumen.
ilmaschiàre , vrb: ismaschiare Definitzione
arrasigare su pedhutu de is pedhes conciadas; ispertare o iscrarire sa boghe, giare unu cropu sicu, un’arrasigadura, in su gúturu, coment’e de tussi, un’iscrémiu, ma chentza ispudu (coment’e po ndhe bogare ispurgadura), fintzes po singiale a un’àtera persona chentza foedhare: medas bortas est unu singiale de disprétziu o de befa, de avertimentu / ferru de ismaschiare = ferru addatu pro ndhe rasigare su pedhutu de sas pedhes
Sinònimos e contràrios
burruscinai,
iscarrusciai,
iscremiare,
sdorrosciai
2.
fit ilmaschianne e tussianne po si fàghere a intènnere de sos àteros (A.Cossu)◊ apo ilmaschiadu ma no mi at cumpresu ca si depiat calliare
3.
cussu cheret ilmaschiadu ca est nanne cosas chi no annant bene!
Tradutziones
Frantzesu
graillonner
Ingresu
to clear one's throat
Ispagnolu
carraspear
Italianu
liberare la góla dal catarro
Tedescu
sich räuspern.
irbarratzàre , vrb: isbarratzare,
isbarritzare,
sbaratzai Definitzione
leare, bogare totu de unu logu, a manera de dhu lassare buidu, límpiu; fintzes bèndhere, ispaciare
Sinònimos e contràrios
ibboidare,
ilbagantare,
ilgavantare,
illichidare,
irbascaramenare,
spilai
| ctr.
imbarratzare
Frases
isbarritzada e mundhada s'arzola, b'isterriant sas mannas pro triulare (G.Addis)◊ li benzeit sa punta de isbarratzare s’apusentu de su padronu
2.
babbu si est acuntentau de che irbarratzare sa buteca dae duos cassiones
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
déblayer,
débarrasser
Ingresu
to clear away
Ispagnolu
despejar
Italianu
sgomberare,
sbarazzare
Tedescu
räumen.
iscampiài , vrb: scampiai Definitzione
fàere límpiu unu logu de sartu, fàere a logu campu; nau mescamente de s'aera candho si che pesant is nues o fintzes candho si faet lughe su mengianu
Sinònimos e contràrios
isclarire,
ispalaciae,
ispanigai,
orbesci
Frases
a fai su narboni bollit nai a iscampiai su buscu, limpiai sa terra, abbruxai sa linna po podi arai e seminai
2.
candu proit abarraus in sa barraca finas a iscampiai ◊ a pagu a pagu fiat iscampiendu: calàt su bentu e is nuis curriant ◊ su tempus malu est durau una mes'ora e pustis at iscampiau ◊ at iscampiau e si bit su soli
Ètimu
ctl.
escampiar
Tradutziones
Frantzesu
se rasséréner
Ingresu
to clear up
Ispagnolu
serenarse,
despejarse
Italianu
rasserenarsi del tèmpo
Tedescu
sich aufheitern.
isclarài , vrb: iscrarai Definitzione
fàere craru, bogare a craru, fàere prus in colore craru (o fintzes ispiegandho cosa a foedhos)/ iscrarai sa boxi = ispertai sa boxi
Sinònimos e contràrios
ilgiarare,
isclarire,
iscrariai*,
ispanigai,
scampiai
/
ispiegare
Frases
oi su mengianu est imburrascau: funt is otu e no at iscrarau ancora ◊ as a biri un'ispéndula de luxi e s'ànima ti at a iscrariai ◊ unu lampu at iscrariau su logu
2.
candu eus iscrarau sa coja portamu una fardeta imprestara! ◊ est un'argumentu difítzili a isclarai
Tradutziones
Frantzesu
éclairer,
faire jour
Ingresu
to light up,
to clear
Ispagnolu
aclarar,
clarear
Italianu
schiarire,
illuminare,
albeggiare
Tedescu
aufhellen,
erleuchten,
dämmern.
isclaríre , vrb: iscrarire,
sclariri Definitzione
fàere prus craru, nau pruschetotu de su chelu candho abbarrat límpiu de nues
Sinònimos e contràrios
ilciarire,
illaschiare,
iscampiai,
ispalaciae
| ctr.
annuai 1,
imbujare
Frases
s'aera a manzanu fit annuada ma a bortaedie che at iscraridu ◊ custu colore est tropu cotu: cheret iscraridu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
éclaircir
Ingresu
to clear up
Ispagnolu
clarear
Italianu
schiarire
Tedescu
aufhellen.
iscrariài , vrb: iscraricare,
iscrarigare,
scrarai Definitzione
fàere craru, prus craru, chi si potzat bíere méngius, fàere lughe / primu de i. = innantis de fàghere die
Sinònimos e contràrios
aclarai,
acrarire,
allucorare,
ilciarire,
illuchèschere
Frases
fiat ora de orbesci e fiat iscrariendu ◊ su manzanu fit comintzandhe a iscrarigare ◊ sa luxi iscràriat su logu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
éclaircir
Ingresu
to light up,
to clear up
Ispagnolu
alumbrar
Italianu
rischiarare
Tedescu
erleuchten.
ispalaciàe , vrb: ispalatare,
ispalatzare,
ispallatare,
ispallatzare Definitzione
su iscrarire de s'aera annuada, su che pesare is nues
Sinònimos e contràrios
illaschiare,
iscampulare,
isclarire,
isgiannare,
ispartentare,
isparteulare
| ctr.
ammantare,
annuai 1
Frases
su bentu chi si est pesadu at ispallatadu s'aera ◊ canno at ispalatzatu sas àgheras, si nch'est vessitu a passitzu
2.
su sole ispalatat su belu de sa memória ◊ ispalata sas nues de su male!
Ètimu
ltn.
ex palatium
Tradutziones
Frantzesu
s'éclaircir
Ingresu
to clear up
Ispagnolu
despejarse,
aclararse
Italianu
rischiararsi
Tedescu
sich aufhellen.
ispatàre , vrb: ispatzare 1 Definitzione
illimpiare sa terra segandhondhe totu su matedu po dha prènnere, o fintzes segandhondhe s'erba; illimpiare, frobbire
Sinònimos e contràrios
ammatutzare,
ilbratare,
immatai,
irrascare,
isputzucrare,
matai,
scrachirai
Frases
su terrinu cheret ispatadu ca sa malesa no lassat crèschere àteru ◊ comintzeit a bogare coighina ispatendhe majas de chessa ◊ za mi est costadu ispatendhe rú e tetinosu pro pesare sos ozastros!…◊ tocat de ispatzare sos oros de s'irriu ◊ no mandhant un'operaju po ispatzare s'erba chi ch'est!
2.
ispatare sa corte de sa linna ◊ dàemi su frebbeucu a l'ispatare su nasu a su ninnu!
Tradutziones
Frantzesu
déboiser,
dégarnir un terrain des buissons
Ingresu
to clean,
to clear of the trees (bushes)
Ispagnolu
rozar
Italianu
sbrattare,
disboscare,
decespugliare
Tedescu
abräumen,
abholzen.
isprodàre , vrb Definitzione
illimpiare, allichidire, torrare apostu sa mesa, su logu, arretirare sa cosa
Sinònimos e contràrios
ispariciai
| ctr.
apariciai
Frases
li apo nadu de isprodare sa tàula: annotamala mi at lassadu totu s'isterzu in bàmbinu (G.Ruju)◊ passadu su buldellu, at isprodadu su logu
Tradutziones
Frantzesu
desservir
Ingresu
to clear
Ispagnolu
quitarlevantar la mesa
Italianu
sparecchiare
Tedescu
abräumen.
litzíri , vrb Definitzione
leàrendhe totu, limpiare, bogare, andharesindhe impresse / l. su logu = (puru) sartiare su logu, andharesindhe a fuidura
Sinònimos e contràrios
illertire,
illitire,
iscabbúllere
Frases
làstima chi no si mòrgiat… chi no atru si ndi fiaus litzius! ◊ gomai Melànnia, litzamí su logu e debressi! ◊ litzeimí su logu a castiai chi si bit benendi genti! ◊ bah, un'atru cropu de manu e nci dha litzu custa braba! ◊ litzeimí su logu!
Tradutziones
Frantzesu
déblayer
Ingresu
to clear up
Ispagnolu
despejar
Italianu
sbarazzare
Tedescu
abräumen.
sduanài , vrb Definitzione
bogare su bagàgliu o s'orrobba de duana, lassandhodha andhare apustis de su controllu
Sinònimos e contràrios
sgabbellai
Tradutziones
Frantzesu
dédouner
Ingresu
to clear (through customs)
Ispagnolu
pagar los impuestos de aduana
Italianu
sdoganare
Tedescu
verzollen.